به گزارش خبرنگار کمیته ارتباطات و امور رسانه ای در صبح روز چهارشنبه مورخ ۱۸ تیرماه ۱۳۹۹ دومین پژوهش معاونت تحقیقات و برنامه ریزی حوزه اجرایی دبیرخانه منتشر شد.
جهانی شدن واژه ای در جهت توسعه پایدار است که متشکل از فرایندهایی چند بعدی و پیچیده ای از جمله اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و محیط زیست است. در این راستا جهانی شدن یک جریان مستمر از مسیر تاریخی بین المللی شدن است که باعث افزایش وابستگی کشورهای جهان به یک دیگر از نظر اقتصادی، سیاسی-فرهنگی و به ویژه محیط زیستی شده است مثلا جنگ دریک کشور موجب هجوم پناهندگان به سایر کشورها شده و یا مسائل زیست محیطی در یک کشور مسبب بروز فاجعه هایی در سایر کشورهای جهان می شود. دراین راستا یکی از راه های عقلانی جهانی شدن، ایده توسعه پایدار شدن است و دلیل وجود این دیدگاه، ضرورت توجه به موضوع عمده و مرتبط به هم در جهان امروز است: توسعه اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و ارتباط با محیط طبیعی.
با تمرکز بر مفهوم توسعه پایدار متوجه می شویم که توسعه پایدار بر یک پارچگی اقتصادی، محیطی، حفاظت محیطی، تعهد بین نسلی، عدالت درون نسلی و بین نسلی، کیفیت زندگی و مشارکت آحاد جامعه در فرایند توسعه توجه دارد و زمانی می توان گفت این مفهوم عملی شده است که اولا کیفیت زندگی انسان را بهبود بخشیده باشد وثانیا قابلیت زیست کره زمین را حفظ کند. نکته قابل اهمیت این است که منظور از حفاظت از قابلیت زیست کره زمین این است که، بیشتر توسعه ای مد نظر است که بر اساس آن، سیستم های پشتیبان زندگی و فرایندهای اکولوژیک که موجب تداوم چرخه عناصر اساسی ( هوا، آب و خاک) می شوند و هم چنین تنوع گونه های زیستی، حفظ شود؛ پایداری منابع تجدیدپذیر تضمین شود، مصرف منابع تجدیدناپذیر به حداقل برسد و محدوده ظرفیت تحمل زمین و اکوسیستم رعایت شود. به این ترتیب با توسعه پایدار منابع در جهت تامین رفاه نسل حال و آینده حفظ می شوند.
اما چیزی که اکنون قابل مشاهده است با نکات گفته شده در تضاد است و حداقل نمونه ای از توسعه پایداری را مخصوصا در شاخصه محیط زیست مشاهده نمی کنیم. قرن ها است که طبیعت نیازهای انسان را در مورد آب، غذا، هوا و انرژی تامین کرده است اما به دلیل زیاده روی هایی که در استخراج منابع طبیعی صورت گرفته است ظرفیت کره زمین برای ادامه تامین نیازهای بشری به شدت تضعیف شده است. طبق بررسی های انجام شده می توان به این نتیجه رسید که شرایط طبیعت مطلوب نیست از جمله می توان به این موارد اشاره کرد: کاهش خدمات اکوسیستمی، افزایش تغییرات آب و هوا، افزایش بحران ها و بلایای طبیعی و…
بانک توسعه آسیایی با بحرانی خواندن مشکل محیط زیست در این قاره اعلام کرده است که زندگی آسیایی ها رو به تهدید است و با بی توجهی به محیط زیست، اقتصاد کشورهای این ناحیه نیز در حال تهدید است. از طرفی جنگل های منحصر به فرد این قاره در حال نابودی است که زیان های بسیاری بر منابع غنی زمینی و دریایی آسیا وارد کرده. متاسفانه در کشور ما این فراوانی صدق می کند. هر ساله خبر آتش سوزی جنگل های شمال و غرب کشور به گوش می رسد یا خبر خسارت های ناشی از نشت نفت و گاز در دریای جنوب کشور، تخلیه پسماندهای صنعتی در دریاها و فاضلاب ها و… موجب شده است نظم و تعادل اکولوژیک منطقه بر هم خورد.
طبق اصل پنجاه قانون اساسی حفظ محیط زیست برای نسل های آینده یک وظیفه عمومی قلمداد شده و طبق مفاد برنامه سوم و چهارم توسعه تخریب محیط زیست یک جرم تلقی می شود، اما باید بررسی شود در حقیقت چقدر در این امر پایداری می شود و افراد مجرم در این راستا به چه صورت مجازات می شوند. طبیعی است تا زمانی که قوانین محکمی در مجازات افرادی که محیط زیست را تخریب میکنند و یا به شکار حیوانات کم یاب در طبیعت می پردازند، تدوین نشود هم چنان باید منتظر قطع درختان جدید، آتش گرفتن جنگل ها و آلودگی صنعتی آب های زیرزمینی باشیم و هرروز شاهد ازبین رفتن منابع تجدید ناپذیر خود باشیم.
در این راستا یکی از اصول ساده ای که اگر به آن توجه شود می تواند بسیاری از مسائل پیش رو را حل کند این است که به قوانین طبیعت احترام بگذاریم و با حداقل دستکاری در طبیعت و استفاده بهینه از منابع تجدید پذیر و تجدید ناپذیر به طبیعت اجازه دهیم خودش به بازسازی خودش بپردازد و به جای استفاده بیش از حد از طبیعت می توان از صنعت نانو کمک گرفت، همچنین با مدیریت پسماندها و استفاده مناسب از آنها می توان مواد بازیافت شده را علاوه بر اینکه به طبیعت باز می گردانیم با استفاده مجدد از آنها در امر حفظ محیط زیست گامی اساسی برداریم. در آخر مداخلات هدفدار و مدبرانه در امر توسعه پایدار می طلبد که هم زمان هم به بعد توسعه پایدار دقت شود و هم میزان خسارت های وارده به طبیعت را به حداقل رساند که در این راستا ارائه دستور کارهای لازمه از بدنه دولت اهمیت چندانی دارد.
منبع: مقاله جهانی شدن و توسعه پایدار از شمس الدین زاهدی
مولف: شیوا بریانیان معاون تحقیقات و برنامه ریزی.